Gmina Bełżyce

Dążenie do zachowania za wszelką cenę złotej wolności szlacheckiej i prywata części polskich elit sprawiały, że Rzeczpospolita stawała się państwem coraz słabszymi zależnym od sąsiadów.Wysiłki na rzecz unowocześnienia państwa polskiego i dorównania stale modernizującym się potęgom europejskim były skutecznie torpedowane przez sąsiadów. Interwencje wojskowe, intrygi dyplomatyczne państw ościennych, korupcja polityczna skutecznie blokowały próby reform, doprowadzając do pierwszego rozbioru Polski w 1772 r. Rozpoczynając swoje panowanie król Stanisław August planował realizację idei zapoczątkowanych przez Collegium Nobilium, założonego przez Stanisława Konarskiego. Podjął wielkie reformy polityczne i kulturalne, z których udało się zrealizować jedynie część. Powiodły się niektóre próby modernizacyjne w gospodarce i życiu społecznym,m.in. komisje dobrego porządku w miastach królewskich, powstanie wyspecjalizowanych instytucji naukowych i edukacyjnych: Szkoły Rycerskiej,Komisji Edukacji Narodowej, Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, które wykształciły pokolenie zdolne do podjęcia wyzwań reformatorskich. Stworzyło to podstawy do reform Sejmu Wielkiego, wprowadzanych na fali ożywienia narodowego i społecznego, których świadectwem są słowa Hugona Kołłątaja skierowane do marszałka Sejmu Stanisława Małachowskiego: „Człowiek i jego bezpieczeństwo, obywatel i jego szczęśliwość, Ojczyzna i jej całość –będą jedynym prawidłem robót waszych. (...) Nie może się nazywać ten naród swobodnym, gdzie człowiek jest nieszczęśliwym; nie może być ten kraj wolnym, gdzie człowiek jest niewolnikiem”. To na tym fundamencie zebrani wokół króla patrioci, wśród których m.in. byli związani z Lubelszczyzną bracia Ignacy Potocki i Stanisław Kostka Potocki, działając z energią i determinacją, doprowadzili do uchwalenia Konstytucji, którą na sejmikach ziemskich poparto i zaakceptowano. W naszych dziejach Konstytucja 3 Maja była wyrazem woli odrodzenia Rzeczypospolitej Obojga Narodów i podźwignięcia jej z głębokiego upadku.

 

Konstytucja majowa była nowatorskim aktem prawnym,także na tle zmian politycznych i ideowych zachodzących w Europie oraz w Nowym Świecie. Będąc w Europie pierwszą, a po amerykańskiej drugą w świecie konstytucją, uprzedziła konstytucję francuską o kilka miesięcy. Wszystkie te konstytucje wyrastały z ducha Oświecenia i zawierały w sobie nowoczesne rozwiązania ustrojowe. Konstytucja 3 Maja przyjmując do sytemu ustrojowego nowożytne postulaty trójpodziału władzy oraz suwerenności narodu posiadała jednak zdecydowanie odmienny charakter akcentując tradycję chrześcijańską jako fundament narodowej kultury i tożsamości.

 

Reforma władz, skarbu oraz wojska doprowadziła w krótkim czasie do znacznego wzmocnienia sił państwa polskiego, ale okazała się zbyt późna i wywołała zdecydowane reakcje mocarstw ościennych. Doszło do przegranej wojny z Rosją w obronie Konstytucji,a w konsekwencji do rozbiorów i likwidacji państwa polskiego. Jednakże ta heroiczna próba podźwignięcia Rzeczypospolitej ze słabości pozostała w historii i tradycji narodowej wybitnym przykładem mobilizacji szlachetnych umysłów i wszystkich sił społecznych Rzeczypospolitej Obojga Narodów dla ratowania Ojczyzny przed upadkiem i niewolą.

 

Przez następne lata Konstytucja 3 Maja była symbolem wewnętrznej siły, zgody i jedności narodowej. Pamięć o niej była nośnikiem dumy oraz wyrazem dążeń do odzyskania niepodległości. W czasie I wojny światowej, gdy ważyły się losy powrotu Rzeczpospolitej na mapę Europy, wezwanie do uczczenia rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja w roku 1916 skierował światowej sławy noblista Henryk Sienkiewicz: „Uczcijmy ten wielki dzień odrodzenia, w którym naród, otrząsnąwszy się z grzechów wiodących do upadku i zguby, stworzył sobie podstawy nowego życia –dzień reform stanowczych i głębokich (...). Wielka reforma nie poszła na marne i nie zginęła, a dzięki jej i Polska nie zginęła; gdyż tylko ciało Polski zapadło w niewolę, natomiast odrodziła się dusza narodu i pozostała już odrodzona... a przeto pamięta ona ów dzień; przeto święci ową rocznicę z pokolenia w pokolenie, przeto, choć w niewoli, ucisku i męczeństwie, błogosławi pamięć Trzeciego Maja. I póki trwać w niej będzie miłość ojczyzny i pragnienie życia,póty go święcić i czcić nie przestanie!”. Słowa te nabrały szczególnego znaczenia wraz z odzyskaniem przez Polskę niepodległości, kiedy to dzień trzeciego maja stał się świętem państwowym, podczas którego wspominamy i czcimy wysiłek naszych przodków, którzy budowali i wzmacniali państwowy gmach Rzeczypospolitej.

 

Dziś świętujemy 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja.Nasze państwo wciąż jeszcze potrzebuje wspólnego zbiorowego wysiłku,potrzebuje zgody i roztropności politycznej. Dziś Rzeczpospolita jak i cały świat walczy ze skutkami gospodarczymi i społecznymi niszczącej pandemii.Inspirowani przykładem twórców i obrońców Konstytucji,w poczuciu odpowiedzialności i solidarności, wyraźmy wdzięczność i nasze wsparcie pracownikom służby zdrowia i wszystkim zaangażowanym w nieustające wysiłki zmierzające do zwalczenia pandemii,a następnie odbudowy gospodarczej i przywrócenia funkcjonowania państwa we wszystkich wymiarach.

 

Stoimy przed wielki wyzwaniami cywilizacyjnymi. Jeśli chcemy zachować byt naszego narodu, zachować nasze narodowe dziedzictwo, wzbogacać je i w takiej postaci przekazać następnym pokoleniom Polaków, musimy zachować także wierność źródłom naszej zachodniej, chrześcijańskiej cywilizacji. Tylko wtedy będziemy mogli cieszyć się wolnością, a godność każdego człowieka będzie szanowana. Komitet Honorowy Obchodów Święta 3 Maja, ze względu na szczególną sytuację związaną z pandemią, nie może zaapelować o liczny udział w uroczystościach,tym bardziej gorąco zachęcamy do tego, by przy naszych domach, w oknach naszych mieszkań pojawiły się biało-czerwone flagi. Niech tegoroczne obchody majowego święta w roku ustanowionym Rokiem Polskiej Tradycji Konstytucyjnej będą okazją do wzbudzenia na nowo świadomości, jak ważnym dobrem jest wolne państwo polskie. Niech ten świąteczny dzień stanie się okazją,by w rodzinnym gronie, przypominać dzieje naszej Ojczyzny. Przekazujmy sobie jak wielkie jest dziedzictwo Narodu polskiego.Oddajmy hołd wszystkim, którzy przyczynili się do powstania tego wspaniałego dzieła.Niech świętowanie 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja wzmocni w nas dumę z bycia Polakami. Trwajmy wszyscy w szacunku i miłości do Ojczyzny!

 

W imieniu Komitetu Honorowego

Lech Sprawka

/-/
Wojewoda Lubelski

 

Lublin, maj 2021roku