Gmina Bełżyce

 

 

W dniu 9 czerwca 1944 roku. z rozkazu Hansa Waltera Linka, z-cy komendanta policji bezpieczeństwa dystryktu lubelskiego w północnej części Rynku obok kamienicy nr 30 dokonano publicznej egzekucji 23 Polaków przywiezionych z Zamku Lubelskiego w tym mieszkańców Podola aresztowanych podczas pacyfikacji 24 maja 1944 r. W końcu lat 50 - tych rodziny pomordowanych żołnierzy AK ufundowały figurę Matki Boskiej wyrzeźbioną z piaskowca przez Leonarda Demarczyka z Krakowa. W istniejący pomnik z okazji 580 - lecia praw miejskich, artysta z Bełżyc Witold Marcewicz wkomponował krzyż w formie groty zwieńczony kamiennym orłem. Poświęcenia dokonał ks. Kanonik Czesław Przech dziekan dekanatu bełżyckiego.

 

 

Położenie: N 51.103652, E 22.165113

 

 

 

 

Pomnik Niepodległości wzniesiony w 60 rocznicę akcji "Burza" w hołdzie polskim żołnierzom walczącym na wszystkich frontach oraz żołnierzom polskiego państwa podziemnego, Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich, Narodowych Sił Zbrojnych, zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość", a także osobom cywilnym walczącym w latach okupacji i późniejszego zniewolenia w rejonie Bełżyc o Polskę wolną i sprawiedliwą. Pomnika stoi u zbiegu ulic Kazimierskiej i dr Władysława Grażewicza, na placu nazwanym Placem Powstańców Warszawy. Pomnik zaprojektował i wykonał kamieniarz z Bełżyc Pan Witold Marcewicz. Budowę pomnika rozpoczęto 25.09.2004 r. Poświęcenie i wmurowanie kamienia węgielnego miało miejsce 2.10.2004 r. Wznoszenie pomnika zakończono 29.05.2005 r, a jego uroczyste odsłonięcie miało miejsce 8.06.2006 r.  Odsłonięcia dokonał Sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa Andrzej Przewoźniak w asyście ppłk. w st. sp. Władysława Rokickiego. Pomnik został posadowiony na kilkustopniowej podstawie. Został wzniesiony z trzech obrobionych bloków skalnych ułożonych jeden na drugim i sylwetki białego orła wieńczącego trzeci blok skalny. Poniżej orła, na tle krzyża widnieje znak Polski Walczącej oraz napisy o treści "Nie umiera, kto żyje w pamięci Narodu", "W HOŁDZIE POLSKIM ŻOŁNIERZOM WALCZĄCYM NA WSZYSTKICH FRONTACH II WOJNY ŚWIATOWEJ ORAZ ŻOŁNIERZOM POLSKIEGO PAŃSTWA PODZIEMNEGO, ARMII KRAJOWEJ, BATALIONÓW CHŁOPSKICH, NARODOWYCH SIŁ ZBROJNYCH, ZRZESZENIA "WOLNOŚĆ I NIEZAWISŁOŚĆ", A TAKŻE OSOBOM CYWILNYM WALCZĄCYM W LATACH OKUPACJI I PÓŹNIEJSZEGO ZNIEWOLENIA W REJONIE BEŁŻYC O POLSKĘ WOLNĄ I SPRAWIEDLIWĄ". Na bloku środkowym wykuty został herb miasta nad motywem roślinnym oraz napis "BEŁŻYCE – 1417".

 

 

 

 

 

Pomnik poległych w 1920 r., położony w bezpośrednim sąsiedztwie Zespołu Szkół nr 2 w Bełżycach. Ufundowany w 1938 r. przez Mieszkańców Wzgórza, na pomniku widnieje napis: ,,Oddali życie za Ojczyznę w 1920 r.: Sągolewski Bronisław, Trojanowski Piotr, Wróblewski Bronisław. Cześć Ich pamięci Mieszkańcy Wzgórza”

 

 

 

 

 

 

Pomnik położony przy drodze wojewódzkiej nr 747, upamiętnia wydarzenia z II Wojny Światowej, które miały miejsce w lesie w Krężnicy Okrągłej. Napis na pomniku brzmi: ,, W tym lesie w dniu 24 maja 1944 r. oddział part. AK cc por. ,,Zapory”- Hieronima Dekutowskiego rozbił Kolumnę 16 samochodów Wehrmachtu. W czasie zaciętej bitwy polegli dzielni Koledzy: Marian Figlus - ,,Mewka”, Stanisław Pietras ,,Gwizd”, Jan Smutek - ,,Swen”, ,,Wodnik”, Edward Szebesta - ,,Czarny”. Cześć ich pamięci.”

 

 

 

 

 

Pomnik położony przy drodze powiatowej w miejscowości Podole. Napis na pomniku brzmi:

 

,,W hołdzie żołnierzom Armii Krajowej i mieszkańcom Podola, poległym i pomordowanym przez hitlerowców w latach 1939 -1944 r.;

Babut Józef    l. 32   
Sosnowski Jan    l. 60

Babut Wacław    l. 39   
Sosnowski Stanisław    l. 24

Bieniek Józef     l. 54   
Stachyra Piotr     l. 51

Dekundy Józef    l. 32   
Stanisławski Adolf    l. 28

Kalinowski Czesław    l. 21   
Szyszko Franciszek    l. 41

Majewski Andrzej     l. 46   
Trzaskowski Waldemar    l. 21

Madej Marian     l. 17   
Zając Stanisław    l. 26

Niedziela Tadeusz    l. 37   
Zieliński Józef    l. 55

Nagnajewicz Juliusz    l. 28   
Zięba Stanisław     l. 20

Rolla Ludwik    l. 35   
Zmarzlak Jan    l. 55

Osiall Bohdan    l. 19

Koło Światowego związku żołnierzy Armii Krajowej i mieszkańcy Podola.”

 

 

 

 

 

Tablica pamiątkowa umieszczona na froncie kaplicy w miejscowości Wierzchowiska Stare, powstała w 1989 r.. Treść napisu brzmi:

 

,,Dla uczczenia pamięci ofiar hitleryzmu w latach 1939-1944 mieszkańcom Wierzchowisk i Skrzyńca.

 

 

 

 

Pomnik upamiętniający wydarzenia z dnia 13 kwietnia 1944 r., kiedy to po zamieszkach we wsi Wierzchowiska Stare Niemcy spalili wieś, a pięciu przypadkowo napotkanych mężczyzn rozstrzelali w lesie za Szkołą Podstawową. Wszyscy zamordowani zostali pochowani na cmentarzu parafialnym w Bełżycach. Treść zamieszczonego napisu brzmi:

"PAMIĘCI MIESZKAŃCÓW SKRZYŃCA ZAMORDOWANYCH 13 KWIETNIA 1944 R. PRZEZ ŻOŁNIERZY NIEMIECKICH ODDZIAŁÓW POMOCNICZYCH
JAN MARYNOSKI LAT 40
FELIKS ROGOSKI LAT 34
ALEKSANDER SIEK LAT 22
MARIAN SZKLARSKI LAT 22
STANISŁAW ZIOŁO LAT 46

CIAŁA ZAMORDOWANYCH
 ZOSTAŁY POCHOWANE PRZEZ RODZINY
 NA CMENTARZU W BEŁŻYCACH

15 KWIETNIA 1944 R.
OKUPANCI PODPALILI WIEŚ WIERZCHOWISKA W WYNIKU CZEGO SPŁONEŁO 18 DOSPODARSTW
A.D. 2020."

 

 

 

Obelisk położony w miejscowości Wojcieszyn, przy drodze wojewódzkiej nr 747, upamiętniający akcję ,,Most I”. Treść napisu zredagowano w dwóch językach polskim i angielskim, brzmi on: ,, W nocy z 15 na 16 kwietnia 1944 roku w Matczynie na polowym lotnisku odbyło się pierwsze w okupowanym kraju lądowanie alianckiego samolotu  RAF ,,Dakota” z 267 szwadronu w ramach akcji ,,Most I”. Załoga samolotu:

 

I Pilot – por. pil. Edward Joseph Harrod – Anglik,

 

II Pilot – oficer łączn. kpt. pil. Bolesław Korpowski – Polak,

 

Nawigator – John Anthony Wells – Australijczyk,

 

Radiotelegrafista – Noel Wilcock- Walijczyk,

 

Akcją kierował referent lotniczy komendy okręgu Armii Krajowej w Lublinie kpt. pil. Janusz Mościcki. Akcję przygotowywali i osłaniali żołnierze Armii Krajowej z rejonu Bełżyce oraz oddziały partyzanckie: ,,Nerwy”, ,,Rysia”, ,,Szarugi” i ,,Zapory”. W 50-tą rocznicę lądowania bohaterskim lotnikom alianckim i polskim. Światowy związek żołnierzy Armii Krajowej okręg Lublin.”